Wraz z rozwojem technologii cyfrowych, platformy streamingowe, takie jak YouTube i Spotify, stają się głównym sposobem konsumpcji muzyki i treści audiowizualnych. Ta rzeczywistość ponownie rozpala debaty prawne na temat granic przenoszenia praw autorskich.
Choć nie jest to odosobniony przypadek, niedawny spór prawny między piosenkarzem Leonardo a wytwórnią Sony Music uwypuklił istotne obawy dotyczące zakresu praw udzielonych przez autora utworu oraz trwałości tego rozszerzenia w czasie, zwłaszcza w obliczu nowych form eksploatacji utworu, takich jak streaming.
W wyżej wymienionej sprawie Leonardo, jako powód, zakwestionował prawnie ważność umowy zawartej w 1998 r. z Sony Music, dotyczącej możliwości rozpowszechniania jego katalogu muzycznego za pośrednictwem platform streamingowych, uznając, że klauzula umowna określająca zakres korzystania z utworu przez Sony Music nie przewiduje wyraźnie dystrybucji za pośrednictwem streamingu.
Kontrowersje dotyczą restrykcyjnej interpretacji transakcji prawnych (w tym umów) regulujących prawo autorskie. Wynika to z faktu, że nie można domniemywać niczego, co nie zostało jasno i wyraźnie uzgodnione, co mogłoby prowadzić do wniosku, że obecne formy eksploatacji nie były przewidziane w umowach zawartych w przeszłości, a zatem nie zostały autoryzowane przez autora. Mimo że obowiązek przestrzegania kryteriów ważności przeniesienia (np. pisemnej formy umowy, określenia autoryzowanych form użytkowania itp.) jest niezaprzeczalny, kluczowe jest uwzględnienie w analizie kontekstu technologicznego, w którym podpisano umowę (np. w 1998 roku, kiedy Leonardo podpisał umowę, Spotify – na przykład – było jeszcze 10 lat od uruchomienia).
Głównym punktem spornym, zarówno w tej sprawie, jak i w innych podobnych, jest kwestia ważności umów podpisanych przed upowszechnieniem się internetu jako dominującego środka dystrybucji treści. Ściśle rzecz biorąc, branża muzyczna utrzymuje, że streaming jest jedynie rozszerzeniem tradycyjnych form wykonania lub dystrybucji, co legitymizuje jego wykorzystanie zgodnie z istniejącymi klauzulami umownymi. Autorzy argumentują natomiast, że jest to zupełnie nowe medium, wymagające specjalnej autoryzacji, a w niektórych przypadkach renegocjacji wynagrodzenia umownego.
Dyskusja dotycząca potrzeby uzyskania specjalnego zezwolenia na korzystanie z utworów muzycznych na platformach cyfrowych została już przeanalizowana przez Sąd Najwyższy (STJ) w wyroku w sprawie apelacji specjalnej nr 1 559 264/RJ. Sąd uznał wówczas, że streaming można zakwalifikować jako korzystanie w rozumieniu art. 29 ustawy o prawie autorskim. Podkreślił jednak, że ten rodzaj eksploatacji wymaga uprzedniej i wyraźnej zgody podmiotu praw autorskich, zgodnie z zasadą wykładni zawężającej.
Dyskusje takie jak ta, będące czymś więcej niż jednorazowym konfliktem między konkretnymi stronami, ujawniają fundamentalny problem: pilną potrzebę przeglądu umów obejmujących przeniesienie praw autorskich, niezależnie od sektora, czy to branży fonograficznej, w dużej mierze zdigitalizowanego sektora edukacji, czy serwisów informacyjnych – krótko mówiąc, wszystkich, którzy korzystają z treści chronionych prawem autorskim. Biorąc pod uwagę szybki rozwój nowych technologii i formatów dystrybucji – zwłaszcza w środowisku cyfrowym – kluczowe jest, aby te instrumenty umowne jasno i kompleksowo określały dozwolone sposoby korzystania. Wynika to z faktu, że zaniechanie, które jest korzystne z punktu widzenia komercyjnego, ponieważ daje szerokie uprawnienia do korzystania z treści, może generować niepewność prawną, żądania rekompensaty za prawa moralne i materialne oraz kosztowne i długotrwałe spory prawne.
