O se suʻesuʻega talu ai nei na lomia i le ScienceDirect o loʻo faʻaalia ai o AI ua avea ma afi mo faʻataʻitaʻiga pisinisi faʻataʻamilo. O gafatia e pei o suʻesuʻega faʻapitoa, mataʻituina taimi moni, ma le masini atamai e fesoasoani i le toe faʻaleleia o filifili gaosiga e toe faʻafouina, toe faʻaaogaina, ma toe faʻaaogaina, toetoe lava a pei o le algorithm o le tusiata lapotopoto. Ae o loʻo i ai tulaga lamatia: a aunoa ma ni faʻailoga lelei o le taamilosaga, o le folafolaga e mafai ona avea ma faʻalavelave.
Matou te manaʻomia ni fua faʻatatau e mataʻituina ai le olaga o oloa ma meafaitino, ma ia mautinoa o AI o loʻo tapunia moni faʻamau, ae le naʻo le faʻaogaina o laina laina. I le olaga moni, o lona uiga o le i ai o faʻamatalaga saʻo i luga o le faʻaaogaina, toe foʻi mai, toe faʻaaogaina, gauai atu i otaota, ma le ola o oloa, ma le faʻatuatuaina o loʻo tuʻuina atu e algorithms le suʻesuʻega saʻo. E le o mea faatekinolosi uma, e ui lava.
O le isi suʻesuʻega mataʻina e sau mai se suʻesuʻega a le Ellen MacArthur Foundation ma le lagolago a McKinsey: latou te faʻaalia e mafai e AI ona faʻavavevave le taamilosaga i luga o le tolu pito - mamanu, faʻataʻitaʻiga pisinisi fou, ma le faʻaleleia atili o atinaʻe. Fa'aliliuina o lenei mea i o tatou olaga i aso uma: AI e mafai ona fesoasoani i le faia o afifi e fa'amavaeina i le i'uga o lona olaga aoga, lagolago faiga lisi e fa'alautele ai le umi o le ola o oloa, ma e o'o lava i le fa'aleleia o mea fa'aliliu e toe fa'aleleia ma toe fa'aaogaina mea uma tatou te taumafaina.
O tupe maua e mausali: e oʻo atu i le US $ 127 piliona i le tausaga i meaʻai ma le US $ 90 piliona i le tausaga i mea tau eletise e oʻo atu i le 2030. O loʻo matou talanoa e uiga i tupe moni e faʻasaoina ma toe faʻaaogaina, i se faiga e aʻoaʻoina ma fetuunai. I se isi faaupuga, o le numera numera o lona uiga o le faʻatauvaʻa ma tupe maua - lea e sili atu ona le mafai ona faʻafefe i totonu o se lalolagi faʻapitoa.
Ma sei o tatou liliu atu i le Harvard Business Review e lagolago ai le talanoaga : e tusa ai ma Shirley Lu ma George Serafeim, o loʻo tumau pea le lalolagi i se taamilosaga laina o le faʻapipiʻiina-faʻaaogaina-lafoaʻi, e ui lava i le taamilosaga e folafola atu ai le faitau miliona o le tau, ae e oʻo atu i pa puipui e pei o le maualalo o le tau o oloa faʻaaogaina, maualuga tau vavaeeseina, ma le leai o se suʻesuʻega.
O le fofo? Faatelevave ma AI i luma e tolu e sili ona aoga: faʻalauteleina le ola o oloa, faʻaogaina le itiiti o mea mata, ma faʻateleina le faʻaogaina o mea toe faʻaaogaina. AI e mafai ona fesoasoani e faatumauina le umi o le olaga ma faʻafouga (pei o iPhones) poʻo oloa-as-a-auʻaunaga, lea e faʻatumauina ai e le kamupani le pule ae naʻo le tagata faʻatau e "totogi," faʻaumiina le taamilosaga faʻaaogaina. O lenei mea e maua ai tupe maua, fausia le faʻamaoni, faʻateleina le tau o oloa faʻaaogaina, ma tuleia i se tamaoaiga sili atu taʻamilosaga ma manuia, pe a faʻapea e le avea tekinolosi ma se isi taugata taugata.
O le mea lea e tatau ona tatou faʻafesoʻotaʻi ai togitogi. O le Circular Economy e aʻoaʻoina ai i tatou e toe mafaufau i meafaitino ma le malosi, saili le lelei, faʻaumatia otaota, ma toe faʻafouina faiga. Ae a tatou talanoa e uiga i AI, tatou te feagai ma se faʻalavelave: e mafai ona faʻavavevave fofo ma avanoa mo le taamilosaga (e pei o le faʻafanua o tafe, vaʻai o filifili toe faʻaaogaina, faʻaleleia le faʻaogaina o mea faʻaoga, faʻamaonia nofoaga vevela, poʻo le faʻavaveina o suʻesuʻega i mea fou), ae e mafai foi ona faʻalauteleina aʻafiaga o le siosiomaga pe a le faʻaaogaina ma le malamalama.
Faatasi ai ma nisi o aʻafiaga, e mafai ona tatou faʻaalia le tulaga o le siosiomaga o AI (faʻatasi ai ma le faʻateleina o le malosi ma le vai i nofoaga autu o faʻamaumauga), e-otaota (o le tuuga mo tupe meataalo, servers, ma supercomputers e maua ai foi mauga o otaota eletise ma tuʻuina atu le mamafa i le laʻuina o minerale taua), ma le vaeluaga numera (atunuu atiaʻe e mafai ona faʻalagolago i tekinolosi taugata e aunoa ma se avanoa talafeagai i faʻamanuiaga).
O le luitau tele o loo taoto i le sailia o le paleni. Matou te manaʻomia AI o loʻo faʻaogaina le taamilosaga, ae le o le isi itu. E faʻafefea ona tatou faʻamautinoa o le Artificial Intelligence, nai lo le faʻateleina o faʻafitauli tau le siosiomaga, o se vaega aoga o le fofo? E tatau ona tatou faatumauina se agaga faitio. E le mafai ona faaseseina i tatou na'o faiga faatekinolosi. Ua oʻo i le taimi e filifili ai: tatou te manaʻo i AI e faʻalolotoina le le tutusa ma faʻafitauli tau le siosiomaga, poʻo AI e faʻaleleia ai le suiga i se tamaoaiga faʻasalalau?
Ou te taumafai ia ou mautinoa. Ou te talitonu o faiga e masani ona faʻateleina le lelei, ma faʻaitiitia le faʻaaogaina o le malosi ma sili atu le faʻaogaina o punaoa.
O le mea e foliga mai o se faʻalavelave i aso nei - sili atu AI o lona uiga o le tele o le malosi - e mafai ona faapaleni i le lumanaʻi, pe a fai o le fatufatuga tutusa e faʻaaoga e tusi ai algorithms e faʻaoga i le faʻaitiitia o aʻafiaga ma faʻafouina faiga. E mafai ona matou faʻaogaina AI e fai ma faʻataʻitaʻiga faʻataʻitaʻiga o le taamilosaga, ma mata mataʻituina ma faʻavae mautu: manaʻomia le lelei, suʻesuʻeina, ma le manino metrics.
O le atamai moni e le fuaina na'o laina o fa'ailoga po'o le saoasaoa o gaioiga. I totonu o le siosiomaga, naʻo le circularity o le a faʻamautinoa ai o lenei atamai e moni, ae le naʻo le faʻaogaina. Mulimuli ane, o le lu'i e le na'o le fatuina ma le mata'ituina o le atamai fa'apitoa… ae o le atamai fa'ata'amilo.
* Isabela Bonatto o se amepasa mo le Circular Movement. O se tagata su'esu'e i meaola ma lona PhD i le Environmental Engineering, e silia ma le sefululua tausaga o lona poto masani i pulega fa'ale-agafesootai-si'osi'omaga. Talu mai le 2021, sa nofo o ia i Kenya, lea e galue ai o ia o se faufautua i galuega faʻalesiosiomaga-siosiomaga i faiga faʻapaʻaga ma lala sooupu a le UN, malo, vaega tumaoti, ma faʻalapotopotoga lautele. O lana galuega e tu'ufa'atasia ai le poto fa'atekinisi ma fa'asaienisi fa'atasi ai ma faiga fa'aagafesootai fa'atasi, atina'eina o fuafuaga e tu'ufa'atasia ai le puleaina o puna'oa fa'alenatura, faiga fa'avae a le malo, fa'ata'amilosaga fou, ma le fa'amalosia o nu'u.

