De ESG-criteria (milieu, sociaal en governance) krijgen wereldwijd steeds meer aandacht als een set richtlijnen voor duurzame en maatschappelijk verantwoorde bedrijfspraktijken. Hoewel het onmiskenbare belang ervan bij het bevorderen van een duurzamere toekomst, groeit de discussie over hoe deze criteria kunnen worden gebruikt als rechtvaardiging voor protectionistische maatregelen door landen of economische blokken.
ESG is ontstaan als een set normen bedoeld om bedrijfsactiviteiten te beoordelen vanuit een duurzaam en ethisch perspectief. Bedrijven die ESG-praktijken toepassen, verbinden zich ertoe milieueffecten te minimaliseren, sociale gelijkheid te bevorderen en transparant bestuur te handhaven. Deze criteria worden breed toegepast door investeerders, overheden en financiële instellingen als een maatstaf voor risico's en langetermijnprestaties.
Echter, na mate waarin ESG-standaarden zich vestigen, ontstaan er zorgen over de ongelijke toepassing ervan tussen landen, vooral tussen ontwikkelde en opkomende economieën. Het gebrek aan uniformiteit in de criteria kan verborgen handelsbarrières creëren, wat een concurrentievoordeel oplevert voor bedrijven uit landen met een grotere capaciteit om aan ESG-eisen te voldoen.
Om een idee te geven, onthulde een rapport van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) een toename in de groei van protectionistische maatregelen van de landen die deel uitmaken van de G20. Dit jaar werd de waarde van de handel die onder de geldende importbeperkingen valt, geschat op ongeveer 2 biljoen US dollar, wat 9,4% van de wereldwijde importen vertegenwoordigt. Bovendien hebben de beperkingen in één jaar een geschatte waarde van 230,8 miljard US dollar aan goederenexport gedekt, wat 0,9% van de wereldwijde exporten vertegenwoordigt.
De landen kunnen milieukritieken van ESG gebruiken om het opleggen van handelsbelemmeringen, zoals tarieven en importbeperkingen, te rechtvaardigen door milieuproblemen aan te voeren. Een recent voorbeeld was de zaak van het hoofdkantoor van Carrefour, dat milieukwesties aanvoerde om de import van vlees uit de Mercosur naar zijn supermarkten in Frankrijk te verbieden. Het gebruik van het milieukriterium kan een excuus zijn geweest voor grotere economische kwesties die in Frankrijk plaatsvinden, vooral met betrekking tot de lokale boeren, die veel subsidies nodig hebben om hun respectieve bedrijven draaiende te houden. Dus blijft de vraag: gaat het om een milieukwestie of om economisch protectionisme?
De ontwikkelingslanden ondervinden vaak moeilijkheden bij het voldoen aan ESG-normen die door meer geavanceerde economieën worden opgelegd (dit betekent niet dat deze criteria niet essentieel zijn voor de mensheid). Dit kan de toegang tot wereldwijde markten beperken als deze landen niet de nodige investeringen doen om te voldoen aan de gevraagde milieueisen. Het verhogen van de normen op het gebied van ESG is zeer belangrijk en ontwikkelingslanden moeten dit serieus nemen.
Intussen gebeurt het gebruik van milieukritieken als excuus om niet te commercialiseren als een economische en politieke tool om de lokale productie te beschermen, vooral wanneer deze niet op zichzelf kan bestaan, maar afhankelijk is van hoge subsidies om te overleven. Wat aantoont dat er een kunstmatige en ongezonde omgeving bestaat van economische niches in ontwikkelde landen. Bovendien kan de legitimiteit ervan in twijfel worden getrokken als de ESG-criteria worden gezien als instrumenten voor protectionisme. Dit kan de adoptie van duurzame praktijken op lange termijn nog verder ontmoedigen.
Om het onjuist gebruik van ESG als een protectionistische tool te voorkomen, is het essentieel om geharmoniseerde wereldwijde normen te ontwikkelen. Instellingen zoals de Wereldhandelsorganisatie en de Internationale Raad voor Geïntegreerde Rapportage kunnen een centrale rol spelen bij het creëren van universele criteria die rekening houden met de economische realiteiten van verschillende landen.
Hoewel de ESG-criteria een belangrijke vooruitgang vormen in de zoektocht naar een duurzamere en verantwoorde ontwikkeling (of beter nog, het overleven van de planeet zelf), brengt het gebruik ervan als protectionistische tool risico's met zich mee voor de wereldhandel en de geloofwaardigheid van ESG-praktijken. Door deze uitdagingen aan te pakken via geharmoniseerde wereldwijde normen en het bevorderen van internationale dialogen, is het mogelijk de negatieve effecten te verminderen en ervoor te zorgen dat ESG een positieve kracht blijft voor de toekomst van de planeet.
