مجلس نمایندگان ژاپن در پایان ماه آوریل، اولین لایحه تنظیم مقررات هوش مصنوعی در این کشور را تصویب کرد. تنظیم مقررات هوش مصنوعی موضوعی است که بر مباحث قانونگذاری در سراسر جهان حاکم است و در کشورهای مختلف، استراتژیهای متفاوتی در این زمینه وجود دارد. طبق گزارش یونسکو، از سال ۲۰۱۶، بیش از سی کشور قوانینی را با محوریت هوش مصنوعی وضع کردهاند.
دکتر پاتریشیا پک، متخصص حقوق دیجیتال و مدیرعامل پک ادوگادوس، توضیح میدهد: «در مورد لایحه ژاپن، متن هیچ مجازاتی را پیشبینی نکرده است تا مانع نوآوریهای فناوری نشود و جذب سرمایهگذاری در این منطقه در اولویت قرار گیرد. بنابراین، برای کاهش خطرات فناوری برای مردم، از قوانین و مقررات موجود، مانند قانون مجازات، استفاده خواهد شد.»
این وکیل در ادامه خلاصهای از قوانین جاری در این زمینه ارائه میدهد و مقایسههایی انجام میدهد. «اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ قانون هوش مصنوعی را تصویب کرد که آییننامهای جامعتر است و به صورت مرحلهای اجرایی میشود. در ابتدای سال، ممنوعیتهایی در مورد برخی از سیستمهای هوش مصنوعی و الزامات مربوط به سواد هوش مصنوعی به اجرا درآمد. در ماه اوت، بخشهای مربوط به پنج حوزه دیگر نیز اجرایی خواهند شد که در میان آنها، حاکمیت و مجازاتها برجسته هستند. از آن زمان، میتوانیم شاهد سرمایهگذاری شرکتهای بزرگی در آموزش تیمهای خود باشیم.»
این وکیل در مورد ایالات متحده و چین میافزاید: «اگرچه آنها هنوز قانون فدرال ندارند، اما ایالات متحده از قبل مقررات و دستورالعملهای بخشی از کاخ سفید را دارد. از سوی دیگر، چین یک مدل بسیار نظارتی دارد که بر امنیت ملی، تنظیم الگوریتمهای توصیه و استفاده از هوش مصنوعی مولد متمرکز است.»
پاتریشیا پک در مورد مدل نظارتی اتحادیه اروپا، بر قصد ارائه حفاظت قوی تأکید میکند. او توضیح میدهد: «این متن، قوانین سختگیرانهای را برای کاربردهای حساس هوش مصنوعی ایجاد میکند که از زیادهروی در کاربردهایی با تهدید کمتر جلوگیری میکند. در موارد پرخطر، قانون، تعهدات شفافیت، قابلیت توضیح و حسابرسیهای مستقل را به عنوان الزامات اصلی در نظر میگیرد. علاوه بر این، متن، سازوکاری برای بررسی دورهای نیز فراهم میکند که میتواند قانون را در طول زمان بهروز نگه دارد.»
مقررات در برزیل
این کارشناس در مورد برزیل، به لایحه ۲۳۳۸/۲۰۲۳ اشاره میکند که در سنا در حال بررسی است و هدف آن ایجاد یک چارچوب قانونی برای استفاده از هوش مصنوعی است. او توضیح میدهد: «لایحهای که هوش مصنوعی را تنظیم میکند با چالشهایی روبرو است، از جمله اینکه شرکتهای بزرگ فناوری میتوانند بر این فرآیند تأثیر بگذارند، احتمال اینکه این قانون توسعه فناوریهای جدید را به تأخیر بیندازد و به سرعت منسوخ شود، اما بر اصولی مانند احترام به حقوق بشر، عدم تبعیض، شفافیت و امنیت، پاسخگویی و مسئولیتپذیری مبتنی است.»
به گفته این وکیل، رویکرد تنظیم مقررات هوش مصنوعی در برزیل مبتنی بر ریسک است، مشابه مدل اتحادیه اروپا. او توضیح میدهد: «این لایحه قوانین سختگیرانهتری را برای کاربردهای پرخطر هوش مصنوعی، مانند تشخیص چهره و تصمیمات قضایی خودکار، پیشنهاد میدهد که نکته مثبتی برای مردم است.»
این کارشناس با برجسته کردن سایر نکات مثبت، بر مشارکت عمومی در تهیه پیشنویس لایحه - که شامل متخصصان، دانشگاهیان و بخش خصوصی بود - و تشویق نوآوری و توسعه فناوری در کشور تأکید میکند. او تأکید میکند: «مشارکت نهادهای نظارتی ضروری است تا بتوانند با یک دیدگاه بخشی در مورد استفاده از فناوری مشارکت کنند.»
با این حال، پاتریشیا پک توضیح میدهد که متن میتوانست دقیقتر باشد. او با جزئیات میگوید: «متن بیش از حد کلی است؛ برخی منتقدان اشاره میکنند که قانون در نکات حیاتی بسیار مبهم است که میتواند مانع از اجرای آن شود. علاوه بر این، با توجه به سرعت بالای پیشرفت فناوری، این چارچوب میتواند به سرعت منسوخ شود.»
در نهایت، در صورت تصویب، این متن میتواند بحثهای بیشتری را نیز برانگیزد. این وکیل خاطرنشان میکند: «در مورد ساختار و منابع نهادهایی که مسئول نظارت و اجرای قانون خواهند بود، تردیدهایی وجود دارد.»
