Η επένδυση σε έργα ESG (περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβέρνησης) δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι απλώς ένα μάρκετινγκ τέχνασμα για τη βελτίωση της εικόνας μιας εταιρείας ή για να «παίξει κανείς καλά» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα likes και οι απόψεις δεν αλλάζουν τον κόσμο. Ούτε διατηρούν μια φήμη όταν υπάρχει έλλειψη συνοχής μεταξύ λόγου και πρακτικής. Η πραγματική ESG απαιτεί πρόθεση, σκοπό και πραγματική δέσμευση για θετικό αντίκτυπο.
Είναι εύκολο να πέσετε στον πειρασμό να ξεκινήσετε μια καμπάνια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με όμορφες φωτογραφίες, εμπνευσμένες ομιλίες και μοντέρνα hashtags. Τι συμβαίνει όμως όταν η προσοχή σβήνει ή ξεσπάει μια κρίση; Το ESG δεν μπορεί να αφορά την απόδοση. Πρέπει να αφορά τη συνέπεια. Δεν έχει να κάνει με το να φαίνεστε υπεύθυνοι, αλλά με το να είστε υπεύθυνοι ακόμα και όταν κανείς δεν παρακολουθεί.
Η συμβουλευτική εταιρεία Sustainalytics πρόσφατα διαπίστωσε ότι το 50% των εταιρειών με στόχους ESG δεν διαθέτουν εσωτερική διακυβέρνηση συμβατή με τις δημόσιες δεσμεύσεις τους, γεγονός που αποδυναμώνει την αποτελεσματικότητα και την αντίληψη αυτών των ενεργειών. Επιπλέον, σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα της PwC, ενός δικτύου ελεγκτικών και συμβουλευτικών εταιρειών, το 78% των επενδυτών δηλώνουν ότι ενδέχεται να πουλήσουν μετοχές σε εταιρείες που εμπλέκονται σε greenwashing, ενισχύοντας τη σημασία των σαφών και ελέγξιμων στόχων.
Η παραποίηση των κανόνων ESG, όταν οι εταιρείες χρησιμοποιούν το ακρωνύμιο ESG απλώς ως εργαλείο μάρκετινγκ χωρίς να υιοθετούν συγκεκριμένες και δομημένες πρακτικές, έχει γίνει ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την αξιοπιστία της βιώσιμης ατζέντας. Όταν ένας οργανισμός δημοσιοποιεί περιβαλλοντικές, κοινωνικές ή διακυβερνητικές καμπάνιες μόνο και μόνο για να «φανεί υπεύθυνος», χωρίς στην πραγματικότητα να ενεργεί με συνοχή και διεξοδικότητα, συμβάλλει στην υποβάθμιση του θέματος και μειώνει την εμπιστοσύνη του κοινού και των επενδυτών. Αυτές οι αισθητικές ενέργειες, που συχνά συνοδεύονται από κενά συνθήματα και παραποιημένες αναφορές, δημιουργούν μια αντίληψη οπορτουνισμού. Αντί να δημιουργούν αξία, τέτοιες πρακτικές αποδυναμώνουν τη φήμη της εταιρείας και, πιο σοβαρά, απονομιμοποιούν το κίνημα ESG στο σύνολό του. Το κοινό παρατηρεί πότε υπάρχει αποσύνδεση μεταξύ του λόγου και της πραγματικότητας, και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μποϊκοτάζ, ρυθμιστικές έρευνες και μια κρίση φήμης που είναι δύσκολο να αντιστραφεί.
Ο αρνητικός αντίκτυπος δεν περιορίζεται στην εταιρεία που ασχολείται με το «ξέπλυμα». Όταν πολλοί οργανισμοί υιοθετούν αυτήν την επιφανειακή προσέγγιση, ολόκληρη η αγορά μολύνεται από ένα είδος συλλογικού κυνισμού. Οι επενδυτές γίνονται πιο σκεπτικοί, οι ρυθμιστικοί φορείς αυστηροποιούν τις απαιτήσεις και οι καταναλωτές απογοητεύονται από τις υποσχέσεις βιωσιμότητας. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι εταιρείες που εργάζονται σοβαρά και επενδύουν σε διαρθρωτικές αλλαγές καταλήγουν να συγκαταλέγονται με εκείνες που μόνο διαφημίζουν. Αυτή η σύγχυση επηρεάζει την πρόσβαση σε βιώσιμο κεφάλαιο, μειώνει τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και καθυστερεί σημαντική πρόοδο. Με άλλα λόγια, το ξέβγαλμα ESG δεν είναι μόνο αναποτελεσματικό, αλλά αποτελεί και ένα συγκαλυμμένο φρένο στην πρόοδο.
Επιπλέον, όλες οι επενδύσεις ESG πρέπει να σχεδιάζονται με βάση το επίπεδο ωριμότητας της εταιρείας. Είναι άσκοπο να αντιγράφονται έτοιμα μοντέλα ή πρότυπα εισαγωγής που δεν ταιριάζουν στην πραγματικότητα της επιχείρησης. Έχουμε δει πολλά «έτοιμα προς χρήση ESG» στην αγορά. Αυτό που λειτουργεί για μια πολυεθνική εταιρεία μπορεί να μην είναι βιώσιμο για μια μεσαίου μεγέθους εταιρεία, και ούτω καθεξής.
Επιπλέον, πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη ο διαθέσιμος προϋπολογισμός και το εξωτερικό πλαίσιο, όπως το οικονομικό σενάριο, η πολιτική σταθερότητα και οι κανονιστικές απαιτήσεις. Τα ESG δεν υπάρχουν σε μια φούσκα. Υπάρχουν στον πραγματικό κόσμο, με τις πολυπλοκότητές του, τους κινδύνους και τις ευκαιρίες του. Επομένως, η αίσθηση ρεαλισμού είναι απαραίτητη στο ταξίδι των ESG.
Η αγορά ESG έχει υποστεί οπισθοδρομήσεις που προέρχονται κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία στις 20 Ιανουαρίου 2025, υπογράφηκε αμέσως εκτελεστικό διάταγμα με το οποίο οι ΗΠΑ αποσύρονταν από τη Συμφωνία του Παρισιού. Επιπλέον, υπήρξε μια επιταχυνόμενη κατάργηση των περιβαλλοντικών κανονισμών, συμπεριλαμβανομένων περικοπών σε οργανισμούς, μειωμένης παρακολούθησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, παράλειψης των λέξεων «κλιματική επιστήμη» από επίσημους ιστότοπους και διευκόλυνσης της έγκρισης έργων ορυκτών καυσίμων σε δημόσιες εκτάσεις. Αυτή η νομοθετική και θεσμική αντιστροφή οδήγησε στο λεγόμενο «πράσινο ύφος», όπου οι εταιρείες συνεχίζουν με βιώσιμες επενδύσεις αλλά αποφεύγουν να τις χαρακτηρίζουν ως ESG ή «πράσινες» για να ελαχιστοποιήσουν τους πολιτικούς κινδύνους και τις αρνητικές επιπτώσεις.
Στον οικονομικό τομέα, η κυβέρνηση Τραμπ εφάρμοσε ευρείς δασμούς, με τις εισαγωγές να υπόκεινται σε μέσους συντελεστές έως και 15%, γεγονός που διατάραξε τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, αύξησε το κόστος των εισροών και δημιούργησε εκτεταμένη αβεβαιότητα. Η κρίση που προέκυψε πυροδότησε μια παγκόσμια κατάρρευση της αγοράς τον Απρίλιο του 2025, επηρεάζοντας άμεσα τις εταιρείες που είχαν δεσμευτεί για καθαρή ενέργεια και μετατρέποντας βιώσιμα έργα σε επενδύσεις υψηλότερου κινδύνου.
Στον κοινωνικό τομέα και τον τομέα της διακυβέρνησης, τα λεγόμενα S και G των ESG, έχουν σημειωθεί σημαντικά πισωγυρίσματα. Τα ομοσπονδιακά προγράμματα Διαφορετικότητας, Ισότητας και Ένταξης (DEI) έχουν καταργηθεί με εκτελεστικά διατάγματα και το Υπουργείο Εργασίας έχει προτείνει κανόνες για να αποτρέψει τα συνταξιοδοτικά σχέδια από το να θεωρούν τους παράγοντες ESG ως τυπικούς ή να επιδεικνύουν διαφοροποιημένο οικονομικό αντίκτυπο. Ο συνδυασμός ενός εχθρικού πολιτικού περιβάλλοντος, νομοθετικών εμποδίων και ενός ασταθούς οικονομικού κλίματος έχει μειώσει την όρεξη των εταιρειών και των επενδυτών για υπεύθυνες πρωτοβουλίες. Ενώ η Ευρώπη και μέρη της Ασίας διατηρούν τον ρυθμό της βιώσιμης μετάβασης, οι ΗΠΑ έχουν αποδυναμώσει τον παγκόσμιο ηγετικό τους ρόλο στα ESG, κατακερματίζοντας τα πρότυπα και καθιστώντας την αγορά βιωσιμότητας πιο περίπλοκη και πολωμένη.
Επομένως, πριν από την ανάρτηση, σχεδιάστε. Πριν από την υπόσχεση, ευθυγραμμιστείτε με τη στρατηγική. Το ESG που μετασχηματίζει δεν ξεκινά με το μάρκετινγκ, ξεκινά με τη διακυβέρνηση. Η πρόθεση, η διαφάνεια και η ηθική είναι οι καλύτεροι σύμμαχοι για τα προγράμματα ESG.
